İnsan Öldürme Hastalığı: Amok Sendromu
Son zamanlarda medyada cinayetlerle ilgili son derece üzücü haberler görmekteyiz. Geçtiğimiz günlerde yaşanan, genç bir kadının vahşice öldürüldüğü cinayet olayında katilin soğukkanlı, duygusuz ifadeleri dikkat çekmektedir. Bu durum cinayetlerin sadece intikam, husumet, kıskançlık gibi nedenlerle işlenmediğini göstermektedir.
Sizlere psikiyatri dünyasında “Amok Sendromu veya bozukluğu” olarak adlandırılan bir durumdan bahsedeceğim. Bazı kaynaklarda “Koşan Amok veya Amok Koşucusu (Running Amok)” olarak da isimlendirilmektedir. Amok kelimesi Malay dilinde “Mengamok” kökeninden gelmektedir ki, çok öfkeli ve çaresizce saldırı anlamına gelmektedir. Amok sendromu, genellikle gelişmemiş veya Türkiye gibi gelişmekte olan Asya toplumlarında görülen bir durumdur. Nadiren de olsa gelişmiş toplumlarda da görülebilmektedir. Bu rahatsızlık ilk kez iki yüzyıl önce Kaptan James Cook tarafından Malezyada ki ilkel ada toplumlarında gözlenmeye başlamıştır. Amok rahatsızlığının 2 tipi bulunmaktadır; Beramok ve Amok. Beramok formu genellikle kişinin bir yakınını kaybetmesi sonucu depresif bir duyguduruma girmesi sonucu saldırgan davranışlar ile ilişkili iken diğer formu olan Amokta ise kişinin psikotik bozukluk, kişilik bozukluğu, delüzyonel bozukluk gibi bir akıl sağlığı sorunu sonrası şiddetli öfke ve saldırgan tavırlar göstermesi ile ilişkilidir.
Amok rahatsızlığı yaşayan kişilerin bir kısmı nedensiz bir öfke veya saldırgan bir tavırla insanları öldürme eylemine girer ve bunu soğukkanlı bir şekilde gerçekleştirerek herhangi bir pişmanlık ibaresinde bulunmazlar. Başka bir kısmı ise öldürme eylemini gerçekleştirdikten sonra depresif bir duygudurum içine girerek süreci kendilerini de öldürme eylemi (intihar) ile tamamlarlar. Bu kişiler genellikle öncesinde de şiddete eğilimli kişilerdir. Nadiren de olsa şiddet geçmişi olmayan kişilerde de görülebilmektedir. Buna Amok koşucusu denilmesinin nedeni, kişinin önüne geleni öldürme isteği ile düşüncesiz ve ruhsuzca hareket edebilmesidir. Amok rahatsızlığına sahip olan kişiler muhtemelen beyindeki bazı yapıların (amigdala vs) tehdit algısı oluşturması sonucunda ilkel davranışlarla saldırarak savunma eylemine girmektedirler. Bu kişiler herhangi bir gerekçeye ihtiyaç duymadan önüne gelen kişileri öldürme potansiyeline sahiptirler ve bu durumda çok tehlikeli bir canlı olarak sınıflandırılabilirler.
Günümüzde maalesef Amok rahatsızlığının bilinen etkili bir tedavisi bulunmamaktadır. Bu nedenle tedaviden ziyade bu kişileri öncesinde tanımlayarak önlem almaya çalışmak tedaviden daha etkili bir yol olacaktır. Amok rahatsızlığına sahip kişilerin saldırı eylemleri öncesinde paranoya düşünceleri, kendine zarar verme davranışları, bir yakınını kaybetme veya finansal kriz sonrası davranış değişiklikleri, geçmişinde başka saldırı olayları gibi ipucu durumları gözlemliyor olmak, kişinin ileride gerçekleştirme olasılığı olan cinayetlerin önüne geçebilmek için tek yolumuz olabilir.
